Spadek

Dział spadku

W przypadku, kiedy dziedziczenia po spadkodawcy uprawnionych jest więcej niż jeden spadkobierca, przeprowadza się dział spadku. Osoby, które odziedziczyły spadek są współspadkobiercami. Co prawda nie ma obowiązku dokonania działu spadku, żadne przepisy nie nakazują tego, jednakże z praktycznego punktu widzenia jest to wskazane. Najlepiej zrobić to możliwie szybko, aby uniknąć problemów ze skompletowaniem potrzebnych dokumentów i skontaktowaniem się ze wskazanymi w spadku osobami. 

Zasady działu spadku

Każdy ze współspadkobierców jest uprawniony do współposiadania przedmiotów należących do spadku oraz do korzystania z nich w takim zakresie, w jakim da się to pogodzić z prawami pozostałych spadkobierców. Jeżeli jednak w testamencie powołany zostanie wykonawca testamentu lub ustanowiony zostanie kurator spadku, wówczas uprawnienie spadkobierców do posiadania i korzystania może zostać ograniczone. Z uprawnieniem do posiadania i korzystania z przedmiotów należących do spadku związane są również obowiązki np. ponoszenia kosztów utrzymania rzeczy, remontów.

W sytuacji, gdy jeden z spadkobierców narusza prawo do posiadania lub korzystania ze spadku przysługujące innym spadkobiercom każdemu z nich służą środki ochronne przewidziane w przepisach kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych – art. 195-221. Spadkobiercy pozbawieni prawa współposiadania mogą wystąpić do sądu z żądaniem ustalenia sposobu korzystania z przedmiotów spadkowych.

Dział spadku – formy i sposoby jego dokonania

W celu dokonania działu spadku i ustalenia wartości poszczególnych udziałów spadkowych niezbędne jest określenie wartości całego majątku podlegającego dziedziczeniu. Jeśli pomiędzy spadkobiercami nie będzie zgodności w tym zakresie, może się okazać konieczne skorzystanie z pomocy biegłego rzeczoznawcy majątkowego. Po ustaleniu ogólnej wartości spadku dokonuje się podziału pomiędzy poszczególnych spadkobierców. Każdy z nich powinien otrzymać przedmioty o wartości odpowiadającej przypadającemu udziałowi. Z chwilą dokonania działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się wyłącznymi właścicielami przyznanych im przedmiotów.

Formy dokonania działu spadku

Polski ustawodawca przewiduje dwie formy dokonania działu spadku:

• w drodze umowy
• w postępowaniu prowadzonym przed sądem

Przedmiotem działu spadku są wyłącznie aktywa spadkowe. Podział długów jest naturalną konsekwencją udziału w poszczególnych aktywach. Spadkobiercy, którzy w umowie o dział spadku mimo wszystko określili, kto za jaki dług odpowiada, muszą się liczyć z tym, że taki zapis jest skuteczny wyłącznie pomiędzy nimi.

Umowny dział spadku

Umowny dział spadku w zależności od woli spadkobierców może dotyczyć całości lub części spadku. Umowny dział spadku może nastąpić wyłącznie w sytuacji gdy pomiędzy wszystkimi spadkobiercami istnieje zgoda. Zgodna wola spadkobierców musi obejmować nie tylko samą decyzje o konieczności przeprowadzenia podziału, ale również powinna rozciągać się na sposób i formę jego dokonania.

Stronami umowy o dział spadku muszą być wszyscy spadkobiercy. W sytuacji, gdy spadkobierca zbył przypadający na niego udział w spadku, stroną umowy musi być również nabywca. Co do zasady umowa działu spadku może być zawarta w dowolnej formie, chyba że ustawa wymaga zachowania formy szczególnej. Będzie tak w szczególności w przypadku nieruchomości dla której wymagane jest zachowanie formy aktu notarialnego. Określając w umowie udziały w spadku, spadkobiercy nie mogą zniekształcać wielkości wynikających z dziedziczenia ustawowego czy na bazie testamentu.