Darowizna

Darowizna – czym jest?

Darowizna, w myśl Kodeksu Cywilnego (art. 888 § 1 K.C.), jest umową pomiędzy dwiema stronami, gdzie jedna ze stron – Darczyńca ma zamiar obdarować drugą stronę – Obdarowanego jakimś dobrem, np. nieruchomością, samochodem, czy jakimkolwiek innym przedmiotem. Zarówno Darczyńców, jak i Obdarowanych może być więcej niż jedna osoba. Darowizna jest umową nieodpłatną, więc Darczyńca nic w zamian za świadczenie przekazane Obdarowanemu nie otrzymuje. Darowizna nieruchomości zawsze musi mieć formę aktu notarialnego. W przeciwnym wypadku umowa taka uznawana jest za nieważną.

Darowizna – cechy umowy

Przy zawieraniu umowy darowizny jako Darczyńca oraz Obdarowany mogą występować wszystkie podmioty prawne, zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej (takie, które w ustawie mają przyznaną osobowość prawną). Darczyńcą oraz Obdarowanym może być więcej niż jedna osoba.

Przedmiotem darowizny może być każdy rodzaj nieruchomości.

Istotą umowy darowizny jest jej nieodpłatność, co oznacza że Darczyńca nie otrzymuje nic w zamian za uposażenie Obdarowanego. Jeśli jednak Darczyńca otrzyma jakikolwiek świadczenie ekwiwalentne od Obdarowanego, to taka umowa nosi znamiona umowy sprzedaży i nie jest darowizną. Jeżeli natomiast Darczyńca popadnie w niedostatek zanim darowizna zostanie wykonana, wtedy umowa darowizny może zostać odwołana. W przypadku zaś, kiedy Darczyńca popadnie w niedostatek, gdy darowizna została już wykonana, wtedy Obdarowany zobowiązany jest do zapewnienia Darczyńcy niezbędnych środków do życia lub zwrócenia środków do wysokości darowizny. W przypadku, gdy Obdarowany zachowa się w sposób rażąco niewdzięczny w stosunku do Darczyńcy (np. zła wola Obdarowanego w stosunku do Darczyńcy skierowana na wyrządzenie mu krzywdy lub szkody majątkowej), wówczas mają zastosowanie przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu i darowizna może zostać odwołana. Odwołanie darowizny zawsze musi być pisemne, ale nie ma mocy w przypadku, gdy Darczyńca przebaczył Obdarowanemu lub upłynął rok od odkrycia rażącej niewdzięczności przez Darczyńcę.

Darowizna – podatek

Darowizna może zostać opodatkowana podatkiem od spadków i darowizn w zależności od jej wartości oraz przynależności stron umowy do określonej grupy podatkowej. Do każdej grupy podatkowej jest przyporządkowana kwota wolna od podatku. Wyróżnia się 4 grupy podatkowe:

Grupa 0 (wydzielona z grupy 1) – małżonek, rodzeństwo, zstępni (czyli m.in. córka, syn, wnuki, prawnuki itd.), wstępni (czyli m.in. matka, ojciec, dziadkowie, pradziadkowie itd.), ojczym, macocha, pasierb
Grupa 1 – grupa 0 oraz teściowie, synowa, zięć
Grupa 2 – rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie rodzeństwa, małżonkowie rodzeństwa małżonków, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie innych zstępnych
Grupa 3 – osoby nieuwzględnione w poprzednich grupach.

Jeśli darowizną był przedmiot (np. samochód) lub nieruchomość, wówczas oszacowuje się jej wartość rynkową i nalicza odpowiedni podatek od tej wartości. Jeśli Urząd Skarbowy uzna wartość nieruchomości za zbyt niską, wtedy może on zlecić niezależną wycenę nieruchomości przez odpowiedniego Rzeczoznawcę oraz dodatkowo naliczyć odsetki karne od zaniżonej wartości nieruchomości, a nawet obciążyć podatnika kosztami wyceny.

Darowizna w rodzinie

Jeśli darowizna jest przekazywana osobom w najbliższej rodzinie (czyli osobom ujętym w grupie zerowej), wówczas może być ona zwolniona z konieczności uiszczenia podatku. Może tak się stać pod dwoma warunkami:

jeśli darowizna została zgłoszona do Urzędu Skarbowego w nieprzekraczalnym terminie maksymalnie 6 miesięcy od jej otrzymania
jeśli darowizna została udokumentowana np. przelew bankowym lub aktem notarialnym zależnie co było jej przedmiotem, czy np. pieniądze, czy mieszkanie.

Darowizna od rodziców

W celu uregulowania spraw związanych z posiadanym majątkiem, wielu rodziców decyduje się na przekazanie dzieciom całości lub części majątku w postaci darowizny. Darowizna od rodziców mieści się w zerowej grupie podatkowej, co oznacza, że może zostać zwolniona z podatku od spadków i darowizn. Aby darowizna od rodziców była zwolniona podatku, trzeba spełnić formalne wymagania związane ze zgłoszeniem faktu darowizny do odpowiedniego Urzędu Skarbowego.

Będąc w którejkolwiek grupie podatkowej, należy pamiętać, że odpowiednio do każdej z nich są przyporządkowane kwoty wolne od podatku. Darowizny od rodziców niezależnie od sumy ich wartości, nawet jeśli przekraczają kwotę wolną od podatku, mogą być zwolnione z opodatkowania od spadków i darowizn.

Ponadto jeśli darowizna na linii rodzic – dziecko nie była jednokrotna, to do wyliczenia ewentualnego podatku bierze się pod uwagę sumę darowizn z okresu 5 lat poprzedzających ostatnią darowiznę. Każdy akt darowizny należy zgłosić formalnie do Urzędu Skarbowego oraz posiadać potwierdzenie, że darowizna miała miejsce. Tylko spełniając powyższe formalności, można ubiegać się od zwolnienie z podatku.