Europejskie poświadczenie spadkowe potwierdza prawo do spadku lub do poszczególnych przedmiotów spadkowych, które przysługują spadkobiercom, zapisobiercom, wykonawcom testamentu lub zarządcom spadku.

Europejskie Poświadczenie Spadkowe to dokument potwierdzający dla spadkobiercy, czy np. wykonawcy testamentu, tytuł prawny do spadku, uznawany i wykonywany na jednolitych zasadach we wszystkich krajach członkowskich UE (z wyłączeniem Wielkiej Brytanii, Irlandii i Danii). Dokument ten ma pozwolić na szybkie, łatwe i skuteczne załatwienie międzynarodowej sprawy spadkowej i sprawniejsze wykazywanie tytułu prawnego do spadku. 

Rozporządzenie określa:

• które sądy będą właściwe do orzekania w sprawach spadkowych
• według jakiego prawa należy ustalić zasady dziedziczenia osób przebywających za granicą swojego państwa
• wprowadza europejskie poświadczenie spadkowe – jednolity w skali całej Unii dokument ułatwiający wykazywanie praw do spadku we wszystkich krajach członkowskich

Spadek zagraniczny

Najważniejsza zmiana wprowadzona przez rozporządzenie mówi, że prawem właściwym dla ogółu spraw dotyczących spadku jest prawo państwa, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci. W myśl tej zasady, jeśli zmarły we Francji Polak zostawi majątek, do rozstrzygania spraw związanych z dziedziczeniem mają zastosowanie przepisy prawa francuskiego, wg których ustalony zostanie krąg spadkobierców, kolejność dziedziczenia, podatki. Wyjątek stanowić będzie sytuacja, gdy ów Polak pozostawił testament określający, że jego spadkobiercy mają dziedziczyć wg. prawa polskiego.

Rozporządzenie za właściwe przyjmuje prawo miejsca zwykłego pobytu w chwili śmierci, a nie prawo państwa obywatelstwa. Jako uzasadnienie przyjęto fakt, że pokrywa się ono z centrum interesów zmarłego i często z miejscem, w którym położona jest większość jego majątku. Rozporządzenie spadkowe zawiera jednak klauzulę tzw. ściślejszego związku. Mówi ona, że jeśli ze wszystkich okoliczności jasno wynika, że w chwili śmierci zmarły był w sposób oczywisty bliżej związany z państwem innym niż państwo stałego pobytu z chwili śmierci, prawem właściwym dla dziedziczenia jest prawo tego innego państwa. Wyjątkiem będzie sytuacja, gdy np. zmarły, krótko przed śmiercią, przeniósł się do państwa zwykłego pobytu, a wszystko wskazuje na to, że był on w sposób oczywisty bliżej związany z innym państwem.

Spadkodawca wybiera prawo

Przyszły spadkodawca może dokonać wyboru prawa państwa, którego obywatelstwo posiada w chwili dokonywania wyboru lub w chwili śmierci, jako prawa, któremu podlegać będzie ogół spraw dotyczących spadku. Jeśli jakaś osoba posiada więcej niż jedno obywatelstwo, może wybrać prawo każdego państwa, którego obywatelstwo posiada w chwili dokonywania wyboru lub w chwili śmierci.

Uwaga! Polscy obywatele powinni zawczasu zamieścić w swoich testamentach zastrzeżenia, iż chcą aby dziedziczenie po nich odbywało się wedle zasad prawa polskiego. Zgodnie z art. 64 ust 1 ustawa z 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (DzU 2011 nr 80, poz. 432 ze zm.) spadkodawca w testamencie lub w innym rozrządzeniu na wypadek śmierci może poddać sprawę spadkową swojemu prawu ojczystemu, prawu miejsca swojego zamieszkania albo prawu miejsca swojego zwykłego pobytu z chwili dokonania tej czynności lub z chwili swojej śmierci.

Gdzie uzyskać poświadczenie?

Uprawnienia do wydawania Europejskiego Poświadczenia Spadkowego mają:

• notariusze – czynności notarialne w tym zakresie mają podlegać instancyjnej kontroli sądu
• sądy – z wyłączeniem referendarzy sądowych

Osoba zainteresowana może dowolnie wybrać, czy po europejskie poświadczenie spadkowe uda się do sądu czy kancelarii notarialnej.

Opłaty za poświadczenie

Prawo wydawania poświadczenia mają sądy (z wyłączeniem referendarzy sądowych) i notariusze. Czynności notarialne w tej kwestii podlegają kontroli sądu. Sądowe i notarialne poświadczenie spadkowe ma funkcjonować równorzędnie, a wybór drogi sądowej lub notarialnej należy do osoby zainteresowanej. Jeśli zdecydujemy się na dokonanie tej czynności w kancelarii notarialnej opłata wyniesie 400 zł. Wysokość opłaty sądowej od wniosku o wydanie europejskiego poświadczenia spadkowego wynosi 300 zł.